Flux là gì?

Flux là gì? Trong ngữ cảnh lập trình, Flux không phải là thuật ngữ chỉ dòng chảy trong vật lý hay nghĩa thông thường, mà là một kiến trúc ứng dụng được Facebook phát triển và giới thiệu song song với React. Flux được thiết kế như một giải pháp quản lý trạng thái và luồng dữ liệu cho các ứng dụng web phức tạp, đặc biệt khi làm việc với thư viện React.

Khi một ứng dụng phát triển về quy mô và độ phức tạp, việc quản lý trạng thái trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Flux ra đời nhằm giải quyết vấn đề này bằng cách thiết lập một luồng dữ liệu một chiều rõ ràng và có thể dự đoán được. Facebook đã phát triển kiến trúc này để khắc phục những hạn chế của mô hình MVC (Model-View-Controller) truyền thống, đặc biệt là khi phải xử lý các luồng dữ liệu phức tạp và đa chiều.

Bản chất của Flux không phải là một thư viện hay framework cụ thể mà là một mẫu thiết kế (design pattern) mà các nhà phát triển có thể áp dụng vào ứng dụng React của họ. Điều này tạo ra một cấu trúc rõ ràng cho việc quản lý dữ liệu, giúp ứng dụng dễ hiểu, dễ bảo trì và mở rộng hơn.

Flux ra đời khắc phục hạn chế của mô hình MVC truyền thống

Kiến trúc Flux hoạt động như thế nào?

Điểm đặc trưng nhất của Flux là mô hình luồng dữ liệu đơn hướng (unidirectional data flow). Khác với các mô hình truyền thống như MVC, nơi dữ liệu có thể di chuyển theo nhiều hướng khác nhau giữa các thành phần, Flux thiết lập một quy trình nghiêm ngặt và có thứ tự rõ ràng cho việc xử lý dữ liệu.

Trong kiến trúc Flux, dữ liệu luôn di chuyển theo một hướng duy nhất: từ Actions → Dispatcher → Stores → Views. Điều này làm cho luồng dữ liệu trở nên dễ hiểu, dễ theo dõi và dễ debug hơn, đặc biệt trong các ứng dụng phức tạp với nhiều thành phần tương tác với nhau.

Các thành phần chính trong Flux

Flux bao gồm bốn thành phần chính, mỗi thành phần đều có vai trò và trách nhiệm riêng biệt trong luồng dữ liệu:

• Actions: Đại diện cho các sự kiện hoặc hành động từ người dùng như nhấn nút, gửi form hay nhập liệu. Actions là cách duy nhất để khởi tạo thay đổi dữ liệu trong hệ thống. Mỗi Action thường bao gồm một "type" (loại hành động) và "payload" (dữ liệu kèm theo).
• Dispatcher: Đóng vai trò như một trung tâm điều phối dữ liệu, phân phối các Actions đến các Store liên quan. Dispatcher đảm bảo rằng các Actions được xử lý theo thứ tự, tránh tình trạng xung đột hay race conditions. Trong kiến trúc Flux, thông thường chỉ có một Dispatcher duy nhất cho toàn bộ ứng dụng.
• Stores: Lưu trữ và quản lý trạng thái (state) của ứng dụng. Store lắng nghe các Actions từ Dispatcher, xử lý và cập nhật dữ liệu nội bộ khi cần thiết. Sau khi cập nhật, Store sẽ thông báo cho các Views biết để chúng có thể render lại giao diện người dùng.
• Views (React Components): Đảm nhiệm việc hiển thị giao diện người dùng dựa trên dữ liệu từ Store. Views có thể lắng nghe sự thay đổi từ Store và tự động cập nhật khi có thay đổi. Views cũng là nơi khởi tạo các Actions mới khi người dùng tương tác với ứng dụng.

Flux bao gồm bốn thành phần chính, mỗi thành phần đều có vai trò và trách nhiệm riêng biệt

Sơ đồ luồng dữ liệu của Flux

Luồng dữ liệu trong kiến trúc Flux diễn ra theo một quy trình chặt chẽ và có thứ tự như sau:

1. Người dùng tương tác với giao diện (View), ví dụ như nhấn nút hoặc nhập dữ liệu
2. View phản ứng bằng cách tạo ra một Action mô tả hành động của người dùng
3. Action được gửi đến Dispatcher
4. Dispatcher chuyển Action tới tất cả các Store đã đăng ký
5. Các Store xử lý Action, cập nhật dữ liệu nội bộ và phát ra sự kiện thay đổi
6. View lắng nghe sự kiện thay đổi từ Store và cập nhật giao diện người dùng
7. Chu trình tiếp tục khi người dùng tương tác với giao diện mới

Điểm đặc biệt quan trọng là luồng dữ liệu này chỉ chạy theo một chiều duy nhất. Store không bao giờ trực tiếp gọi ngược lại Action, và View không thể trực tiếp thay đổi Store mà không thông qua Action và Dispatcher. Điều này tạo ra một kiến trúc rõ ràng, dễ theo dõi và dễ hiểu.

Luồng dữ liệu trong kiến trúc Flux diễn ra theo một quy trình chặt chẽ 

Ưu nhược điểm của Flux

Ưu điểm

• Luồng dữ liệu đơn hướng: Dữ liệu trong Flux di chuyển theo một hướng duy nhất, giúp việc theo dõi luồng dữ liệu trở nên đơn giản và dễ dàng hơn. Điều này đặc biệt hữu ích khi debug ứng dụng.
• Tính mô-đun cao: Kiến trúc Flux tách biệt rõ ràng các thành phần với vai trò và trách nhiệm cụ thể. Điều này giúp mã nguồn trở nên module hóa, dễ bảo trì và mở rộng.
• Khả năng dự đoán: Với luồng dữ liệu đơn hướng và quy trình xử lý dữ liệu nghiêm ngặt, ứng dụng trở nên có tính dự đoán cao hơn và ít gặp các lỗi khó hiểu.
• Tính nhất quán: Flux tạo ra một nguồn dữ liệu đáng tin cậy duy nhất (single source of truth) cho trạng thái ứng dụng, giúp tránh các vấn đề về đồng bộ hóa dữ liệu.
• Phù hợp với ứng dụng SPA: Kiến trúc này đặc biệt phù hợp với các ứng dụng một trang (Single Page Applications) hiện đại và các ứng dụng frontend phức tạp.

 Nhược điểm

• Boilerplate code: Flux đòi hỏi nhiều mã "boilerplate" để thiết lập, đặc biệt là trong các ứng dụng nhỏ. Điều này có thể làm tăng độ phức tạp ban đầu và thời gian phát triển.
• Độ phức tạp ban đầu: Đối với người mới học React, việc tiếp cận Flux có thể khó khăn và có đường cong học tập dốc. Nhiều khái niệm và quy tắc cần được hiểu trước khi có thể sử dụng hiệu quả.
• Quá mức cho ứng dụng nhỏ: Đối với các ứng dụng đơn giản hoặc nhỏ, Flux có thể là một giải pháp "quá tay" và không cần thiết, gây lãng phí thời gian và công sức.
• Phụ thuộc vào sự kỷ luật của nhà phát triển: Kiến trúc Flux đòi hỏi các nhà phát triển phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc và mẫu thiết kế. Nếu không được tuân thủ đúng cách, lợi ích của Flux có thể không được phát huy đầy đủ.

Bạn đọc tham khảo thêm: 

JSX trong ReactJS là gì? Cách thức hoạt động như thế nào?

SOP là gì? Vai trò & cách xây dựng SOP hiệu quả nhất 2025

Khi nào nên dùng Flux?

Flux là gì và khi nào nên áp dụng kiến trúc này là câu hỏi quan trọng đối với các nhà phát triển React. Flux không phải là giải pháp phù hợp cho mọi dự án, và việc quyết định khi nào nên sử dụng nó đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng.

Flux đặc biệt phù hợp với các ứng dụng frontend có quy mô trung bình đến lớn, nơi có nhiều thành phần tương tác với nhau và chia sẻ trạng thái. Trong các ứng dụng này, việc quản lý trạng thái trở nên phức tạp và dễ dẫn đến lỗi nếu không có một kiến trúc rõ ràng.

Khi ứng dụng của bạn cần kiểm soát luồng dữ liệu một cách nghiêm ngặt và tránh các vấn đề về "data leak" (rò rỉ dữ liệu), Flux là một lựa chọn tuyệt vời. Luồng dữ liệu đơn hướng giúp dễ dàng theo dõi sự di chuyển của dữ liệu, từ đó phát hiện và ngăn chặn các vấn đề liên quan đến dữ liệu.

Ngoài ra, Flux cũng nên được cân nhắc khi bạn cần debug và bảo trì ứng dụng dễ dàng. Với kiến trúc rõ ràng và luồng dữ liệu có thể dự đoán, việc tìm ra và sửa lỗi trở nên đơn giản hơn nhiều so với các kiến trúc khác.

Tuy nhiên, đối với các ứng dụng nhỏ, đơn giản hoặc các prototype, việc áp dụng Flux có thể là không cần thiết và khiến quá trình phát triển trở nên phức tạp hơn. Trong những trường hợp này, các giải pháp đơn giản hơn như React's built-in state management hoặc Context API có thể là lựa chọn phù hợp hơn.

Flux không phải là giải pháp phù hợp cho mọi dự án, và việc quyết định khi nào nên sử dụng nó đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng

Các thư viện và công cụ liên quan đến Flux

Kể từ khi Flux được giới thiệu, nhiều thư viện và công cụ quản lý trạng thái đã được phát triển dựa trên các nguyên tắc của nó. Dưới đây là một số thư viện phổ biến nhất:

• Redux: Có lẽ là thư viện phổ biến nhất được truyền cảm hứng từ Flux. Redux đơn giản hóa kiến trúc Flux bằng cách loại bỏ Dispatcher và sử dụng một Store duy nhất. Redux cung cấp một API đơn giản và mạnh mẽ, cùng với một hệ sinh thái phong phú các middleware và công cụ.
• MobX: Đây là một giải pháp quản lý trạng thái đơn giản hơn so với Flux truyền thống, sử dụng lập trình phản ứng (reactive programming). MobX tự động theo dõi các phụ thuộc giữa trạng thái và các phản ứng của nó, giúp giảm boilerplate code đáng kể.
• Recoil: Được phát triển bởi Facebook, Recoil là một thư viện quản lý trạng thái mới hơn cho React. Nó được thiết kế để giải quyết một số vấn đề của Redux trong việc làm việc với các trạng thái phức tạp và chia sẻ trạng thái giữa các thành phần.
• Context API: Đây là giải pháp quản lý trạng thái nhẹ được tích hợp sẵn trong React. Mặc dù không hoàn toàn tuân theo kiến trúc Flux, Context API cung cấp một cách đơn giản để chia sẻ dữ liệu giữa các thành phần mà không cần phải truyền props qua nhiều cấp.
• Zustand: Một thư viện quản lý trạng thái nhỏ gọn với API đơn giản, lấy cảm hứng từ Redux nhưng với ít boilerplate hơn. Zustand kết hợp các ưu điểm của Flux với sự đơn giản và linh hoạt của React Hooks.
• Effector: Một thư viện quản lý trạng thái dựa trên các sự kiện (event-driven), hỗ trợ TypeScript và có thể sử dụng trong nhiều framework JavaScript khác nhau, không chỉ React.

Mỗi thư viện này đều có những ưu và nhược điểm riêng, và việc lựa chọn phụ thuộc vào yêu cầu cụ thể của dự án, sở thích của nhóm phát triển và độ phức tạp của ứng dụng.

Kết luận

Flux là gì? Đó là một kiến trúc quản lý dữ liệu mạnh mẽ cho ứng dụng React, giúp xây dựng luồng dữ liệu đơn hướng, rõ ràng và dễ bảo trì. Mặc dù có độ phức tạp ban đầu, Flux và các thư viện lấy cảm hứng từ nó như Redux vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng các ứng dụng React quy mô lớn, đáp ứng yêu cầu về hiệu suất và khả năng mở rộng.