OAuth là gì?

Khái niệm cơ bản về OAuth

OAuth là gì? OAuth (Open Authorization) là một giao thức xác thực mở cho phép người dùng cấp quyền truy cập hạn chế vào tài nguyên của họ trên một website hoặc ứng dụng cho một website hay ứng dụng khác mà không cần chia sẻ thông tin đăng nhập gốc. Nói cách khác, OAuth là một khung ủy quyền tiêu chuẩn cho phép các ứng dụng bên thứ ba có thể truy cập vào tài nguyên của người dùng một cách an toàn và có kiểm soát.

Mục tiêu chính của OAuth là tạo ra một cơ chế cho phép ứng dụng bên thứ ba có thể truy cập vào tài nguyên của người dùng mà không yêu cầu người dùng cung cấp thông tin đăng nhập như tên người dùng và mật khẩu. Thay vào đó, người dùng chỉ cần cấp quyền truy cập với phạm vi cụ thể, đảm bảo quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu.

OAuth (Open Authorization) là một giao thức xác thực mở cho phép người dùng cấp quyền truy cập hạn chế vào tài nguyên của họ

Lịch sử và lý do ra đời của OAuth

Trước khi OAuth xuất hiện, việc chia sẻ tài nguyên giữa các ứng dụng thường đòi hỏi người dùng phải cung cấp thông tin đăng nhập trực tiếp cho ứng dụng bên thứ ba. Phương pháp này tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng:

• Ứng dụng bên thứ ba có quyền truy cập không giới hạn vào tài khoản của người dùng
• Không có cơ chế để hạn chế phạm vi truy cập
• Không có cách để thu hồi quyền truy cập mà không thay đổi mật khẩu
• Người dùng phải tin tưởng hoàn toàn vào ứng dụng bên thứ ba

OAuth ra đời năm 2007, với phiên bản đầu tiên OAuth 1.0 được công bố chính thức vào tháng 4 năm 2010. Sau đó, OAuth 2.0 được phát triển vào năm 2012 với nhiều cải tiến quan trọng, trở thành phiên bản được sử dụng rộng rãi hiện nay. Sự phát triển của OAuth đáp ứng nhu cầu cấp thiết về một tiêu chuẩn mở để xác thực và phân quyền trong thời đại mà người dùng thường xuyên sử dụng nhiều dịch vụ trực tuyến khác nhau.

Cách thức hoạt động của OAuth

Để hiểu rõ cách thức hoạt động của OAuth, chúng ta cần nắm được các thành phần cơ bản và quy trình xác thực mà giao thức này thực hiện.

Các thành phần chính trong OAuth

OAuth hoạt động dựa trên sự tương tác giữa bốn thành phần chính, mỗi thành phần đóng vai trò riêng biệt trong quy trình xác thực và ủy quyền:

• Authorization Server: Máy chủ xác thực và ủy quyền, có nhiệm vụ xác minh danh tính của người dùng, lấy sự đồng ý và phát hành các token.
• Resource Server: Máy chủ lưu trữ tài nguyên được bảo vệ của người dùng, có thể là dữ liệu, hình ảnh, video hoặc bất kỳ thông tin nào mà người dùng sở hữu.
• Client Application: Ứng dụng bên thứ ba muốn truy cập vào tài nguyên của người dùng trên Resource Server. Ứng dụng này phải được đăng ký trước với Authorization Server.
• Resource Owner: Chủ sở hữu tài nguyên, thường là người dùng cuối, người có quyền cấp phép truy cập vào tài nguyên của họ.

Quy trình hoạt động của OAuth 2.0

Quy trình hoạt động chuẩn của OAuth 2.0 diễn ra theo các bước sau:

Khi hiểu rõ quy trình này, việc triển khai OAuth sẽ trở nên dễ dàng hơn cho các nhà phát triển.

Các loại grant type trong OAuth

OAuth 2.0 hỗ trợ nhiều loại phương thức cấp quyền khác nhau, mỗi loại phù hợp với các kịch bản sử dụng cụ thể:

• Authorization Code: Phương thức an toàn nhất, phù hợp cho hầu hết các ứng dụng web server-side. Client nhận authorization code từ authorization endpoint và đổi lấy access token từ token endpoint.
• Implicit: Được thiết kế cho ứng dụng client-side như Single Page Applications (SPAs), trong đó access token được trả về trực tiếp sau khi người dùng đồng ý.
• Resource Owner Password Credentials: Cho phép client thu thập thông tin đăng nhập của người dùng và đổi lấy access token. Chỉ nên sử dụng khi có mức độ tin cậy cao giữa client và resource owner.
• Client Credentials: Được sử dụng khi client cần truy cập vào tài nguyên do chính nó sở hữu, không liên quan đến người dùng cụ thể.
• Refresh Token: Cho phép client lấy access token mới khi token cũ hết hạn mà không yêu cầu người dùng xác thực lại.

Việc chọn đúng grant type là rất quan trọng để đảm bảo bảo mật và trải nghiệm người dùng tốt nhất cho ứng dụng của bạn.

OAuth 2.0 hỗ trợ nhiều loại phương thức cấp quyền khác nhau, mỗi loại phù hợp với các kịch bản sử dụng cụ thể

Ứng dụng thực tế của OAuth

OAuth đã trở thành một phần không thể thiếu trong hệ sinh thái ứng dụng web và di động hiện đại, được sử dụng rộng rãi bởi hàng ngàn dịch vụ trực tuyến và ứng dụng hàng ngày.

OAuth trong các nền tảng lớn (Google, Facebook, GitHub...)

Các nền tảng công nghệ lớn đều triển khai OAuth để cho phép các ứng dụng bên thứ ba tích hợp với dịch vụ của họ:

• Đăng nhập bằng tài khoản mạng xã hội: Khi bạn thấy các nút "Đăng nhập bằng Google" hoặc "Đăng nhập bằng Facebook" trên một website, đó là ứng dụng của OAuth. Nó cho phép người dùng đăng nhập vào ứng dụng mới mà không cần tạo tài khoản riêng.
• Tích hợp API bên thứ ba: Khi bạn sử dụng một ứng dụng có thể đăng hình lên Instagram hoặc đăng bài viết lên Twitter thay mặt bạn, đó là nhờ OAuth. Ứng dụng được cấp quyền hạn chế để thực hiện các hành động cụ thể mà không cần biết mật khẩu của bạn.

Google, Facebook, Twitter, GitHub, Microsoft và gần như tất cả các nền tảng lớn đều cung cấp dịch vụ OAuth cho phép các nhà phát triển tích hợp với hệ sinh thái của họ một cách an toàn.

Lợi ích và hạn chế của OAuth

Việc triển khai OAuth mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng đi kèm với một số thách thức:

Lợi ích:

• Bảo mật thông tin người dùng: Người dùng không cần chia sẻ mật khẩu với ứng dụng bên thứ ba, giảm thiểu rủi ro bị lộ thông tin đăng nhập.
• Trải nghiệm đăng nhập thuận tiện: Người dùng có thể sử dụng tài khoản hiện có để truy cập các dịch vụ mới mà không cần tạo và ghi nhớ thông tin đăng nhập mới.
• Giảm thiểu rủi ro lộ mật khẩu: Ngay cả khi ứng dụng bên thứ ba bị xâm phạm, thông tin đăng nhập chính của người dùng vẫn được bảo vệ.

Hạn chế:

• Phức tạp trong triển khai: Đối với các nhà phát triển, việc triển khai OAuth đúng cách có thể phức tạp và đòi hỏi hiểu biết sâu về bảo mật web.
• Dễ hiểu nhầm giữa các vai trò nếu thiếu kinh nghiệm: Các vai trò và luồng xác thực trong OAuth có thể gây nhầm lẫn cho người mới, dẫn đến lỗ hổng bảo mật nếu không được cấu hình đúng.

Mặc dù có một số hạn chế, OAuth vẫn là giải pháp ưu việt cho việc chia sẻ tài nguyên an toàn giữa các ứng dụng trong thế giới kỹ thuật số hiện đại.

Bạn đọc tham khảo thêm: 

Progressive Web App là gì? Cách xây dựng một PWA chi tiết

UI Design là gì và cách làm ra một giao diện chuẩn chỉnh

Khi nào nên sử dụng OAuth?

Việc hiểu rõ khi nào nên và không nên sử dụng OAuth sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn cho dự án của mình.

Dành cho lập trình viên và doanh nghiệp

OAuth là lựa chọn tuyệt vời trong nhiều trường hợp phổ biến:

• Khi ứng dụng cần truy cập tài nguyên từ bên thứ ba: Nếu ứng dụng của bạn cần truy cập vào dữ liệu của người dùng được lưu trữ trên dịch vụ khác (như lịch Google, ảnh Facebook, hoặc repository GitHub), OAuth là giải pháp lý tưởng.
• Khi cần xác thực người dùng qua nền tảng khác: Nếu bạn muốn cung cấp tùy chọn "Đăng nhập bằng..." để đơn giản hóa quy trình đăng ký và đăng nhập, OAuth là công nghệ nền tảng để thực hiện điều này.

Đặc biệt, các doanh nghiệp có nhiều dịch vụ và API khác nhau sẽ thấy OAuth cực kỳ hữu ích để quản lý xác thực và phân quyền một cách nhất quán.

Việc hiểu rõ khi nào nên và không nên sử dụng OAuth sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn cho dự án của mìn

Những trường hợp không phù hợp

Tuy nhiên, không phải mọi tình huống đều phù hợp để triển khai OAuth:

• Ứng dụng đơn giản không cần ủy quyền bên ngoài: Nếu ứng dụng của bạn không cần truy cập vào tài nguyên bên ngoài hoặc cho phép ứng dụng khác truy cập vào tài nguyên của nó, việc triển khai OAuth có thể là không cần thiết và tăng thêm sự phức tạp.
• Yêu cầu xác thực cục bộ, không chia sẻ dữ liệu: Đối với các ứng dụng nội bộ có yêu cầu xác thực đơn giản và không chia sẻ dữ liệu với các hệ thống bên ngoài, các phương pháp xác thực truyền thống có thể đủ và đơn giản hơn.

Việc cân nhắc kỹ lưỡng giữa nhu cầu thực tế và độ phức tạp của OAuth sẽ giúp bạn đưa ra quyết định phù hợp cho dự án của mình.

Một số lưu ý khi triển khai OAuth

Khi quyết định triển khai OAuth trong dự án của mình, các nhà phát triển cần lưu ý một số điểm quan trọng để đảm bảo hệ thống an toàn và hiệu quả.

Bảo mật access token

Access token là chìa khóa để truy cập vào tài nguyên được bảo vệ, vì vậy việc bảo mật token là cực kỳ quan trọng. Luôn đảm bảo rằng access token được truyền qua kết nối an toàn (HTTPS) và không bao giờ được lưu trữ ở phía client theo cách không an toàn. Ngoài ra, hãy đặt thời gian hết hạn (expiration time) cho token để giảm thiểu rủi ro nếu token bị đánh cắp.

Hạn chế dùng grant type không an toàn

Không phải tất cả các grant type đều có cùng mức độ bảo mật. Hãy tránh sử dụng Implicit grant và Resource Owner Password Credentials grant khi có thể, vì chúng kém an toàn hơn so với Authorization Code grant. Đặc biệt, trong các ứng dụng hiện đại, Authorization Code flow với PKCE (Proof Key for Code Exchange) được khuyến nghị cho hầu hết các trường hợp sử dụng, kể cả cho các ứng dụng client-side.

Ưu tiên HTTPS, bảo mật redirect URI

Luôn sử dụng HTTPS cho tất cả các giao tiếp liên quan đến OAuth để ngăn chặn các cuộc tấn công man-in-the-middle. Đồng thời, đảm bảo rằng redirect URI được đăng ký chính xác và cụ thể, tránh sử dụng các URI quá chung chung có thể bị khai thác trong các cuộc tấn công chuyển hướng.

Cập nhật refresh token và access token định kỳ

Việc sử dụng và cập nhật refresh token đúng cách là rất quan trọng. Thiết lập cơ chế để refresh token cũng có thể được làm mới hoặc thu hồi định kỳ để tăng cường bảo mật. Nếu phát hiện bất kỳ hoạt động đáng ngờ nào, hãy thu hồi tất cả các token liên quan ngay lập tức.

Tuân thủ các nguyên tắc này sẽ giúp đảm bảo rằng triển khai OAuth của bạn không chỉ hoạt động hiệu quả mà còn an toàn trước các mối đe dọa bảo mật tiềm ẩn.

Kết luận

OAuth là gì? Đó là một giao thức xác thực và ủy quyền tiêu chuẩn đã thay đổi cách các ứng dụng tương tác với nhau và với người dùng. Tại Devwork, chúng tôi tin rằng hiểu biết về OAuth là kỹ năng thiết yếu cho mọi nhà phát triển hiện đại, đặc biệt khi làm việc với các hệ thống phân tán và API.